Budapest Pride-ის მარში, რომელიც წელსაც ჩატარდა მიუხედავად სამართალდამცავთა აკრძალვისა და პრემიერ-მინისტრ ვიქტორ ორბანის მკაცრი რიტორიკისა, გახდა არა მხოლოდ სოლიდარობის აქტი ლგბტქი+ საზოგადოების მხარდასაჭერად, არამედ პოლიტიკური გამონათქვამიც თავისუფლების, დემოკრატიისა და ადამიანის უფლებების დასაცავად.
უნგრეთში ბოლო წლების განმავლობაში ძლიერდება ილიბერალური ტენდენციები. პრემიერ-მინისტრი ორბანი და მისი პარტია “ფიდეში” რეგულარულად იღებენ ანტილგბტქ კანონებს, როგორიცაა:
-
2021 წელს მიღებული კანონი, რომელიც კრძალავს ლგბტქ თემატიკის განხილვას სკოლებში ან არასრულწლოვანთათვის მისაწვდომ მედიაში;
-
კონსტიტუციაში ცვლილება, რომელიც განსაზღვრავს ოჯახს მხოლოდ როგორც მამასა და დედას შორის ერთობას;
-
ტრანსგენდერ პირების იდენტობის სამართლებრივი აღიარების აკრძალვა.
Budapest Pride 2025-ის მნიშვნელობა:
მაშინ, როცა პოლიცია მარშის ჩატარებას შეეცადა დაეშალა “საჯარო წესრიგის დაცვის” საბაბით, ათიათასობით ადამიანი მაინც გამოვიდა ქუჩაში. მათ შორის იყვნენ აქტივისტები, უფლებადამცველები, პოლიტიკოსები და უცხოელი დიპლომატები. მონაწილეები ტრანსპარანტებითა და ფერადი დროშებით ხაზს უსვამდნენ, რომ:
-
სიყვარული არ შეიძლება აიკრძალოს;
-
თავისუფალი გამოხატვა ფუნდამენტური უფლებაა;
-
ევროპის კავშირი ვერ იდარდებს დემოკრატიული სტანდარტების რღვევაზე ერთ-ერთ წევრ სახელმწიფოში.
სამართლებრივი რისკები:
-
მონაწილეებს შესაძლოა დაეკისროთ ჯარიმები “საჯარო წესრიგის დარღვევის” გამო;
-
ორგანიზატორებს კი შესაძლოა ბრალად წარედგინოთ არალეგალური შეკრების ორგანიზება — რაც ერთი წლით თავისუფლების აღკვეთით ისჯება უნგრეთის კანონმდებლობით.
საერთაშორისო რეაქცია:
ევროკავშირის, გაეროსა და ადამიანის უფლებების საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლებმა დაგმეს უნგრეთის ხელისუფლების ქმედებები და მოუწოდეს ორბანს, პატივი სცეს მოქალაქეების შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლებას. ბევრმა ქვეყანამ გააფრთხილა ბუდაპეშტი, რომ ადამიანის უფლებების სისტემური დარღვევები ზღუდავს უნგრეთის ევროპულ გზას და უცხოურ ინვესტიციებს.
დასკვნა:
Budapest Pride 2025 იქცა სიმბოლოდ წინააღმდეგობისა — არა მხოლოდ ლგბტქი+ თემისთვის, არამედ ყველა იმ ადამიანისთვის, ვინც ბრძოლობს ავტორიტარიზმისა და თავისუფლების შეზღუდვის წინააღმდეგ. მსგავსი მოძრაობები კიდევ ერთხელ ამტკიცებს, რომ სამოქალაქო საზოგადოება ძალას ფლობს, თუნდაც ილიბერალურ გარემოში.
