ვაჰაგნ ჩახალიანი — სეპარატიზმის იდეოლოგი ჯავახეთში
ვაჰაგნ ჩახალიანი — სახელი, რომელიც ბოლო ორი ათწლეულის განმავლობაში არაერთხელ გაჟღერდა საქართველოში ეთნიკური დაპირისპირების, სეპარატისტული განწყობებისა და სახელმწიფოებრივ სტაბილურობაზე მიზანმიმართული ზემოქმედების კონტექსტში. 2025 წლის 4 ივლისს მისი დაკავება სომხეთში საზოგადოებისა და მედიის ყურადღების ცენტრში მოექცა, თუმცა ბევრი ამას უკვე წარსულის დაგვიანებულ შეფასებად მიიჩნევს.
ჩახალიანი არ იყო მხოლოდ რიგითი აქტივისტი — ის იყო ერთიანი ჯავახკის მოძრაობის ლიდერი, ორგანიზაციისა, რომელიც რეგულარულად ცდილობდა სამცხე-ჯავახეთის რეგიონისთვის ე.წ. „კულტურული ავტონომიის“ მოთხოვნის გაჟღერებას. მსგავსი რიტორიკა ხშირად პირდაპირ ესხმოდა თავს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას და საფრთხეს უქმნიდა სახელმწიფოს სუვერენიტეტს.
მიზანმიმართული აგიტაცია
ჩახალიანის მხრიდან წლების განმავლობაში ხდებოდა ისეთი აქციების ორგანიზება, რომლებშიც გაჟღერდა სომხური ნაციონალისტური სიმბოლოები და პოლიტიკური გზავნილები, რომლებიც წინააღმდეგობაში მოდიოდა საქართველოს კონსტიტუციურ წესრიგთან. ამ გამოსვლების მთავარი გზავნილები იყო ეჭვი საქართველოს სახელმწიფოს სამართლებრივ სისტემაში, მოწოდება თვითგამორკვევისკენ და ეთნიკური სეპარატიზმის იდეების ლეგიტიმაცია.
ჩახალიანი და მისი თანამოაზრეები ცდილობდნენ ეროვნული უმცირესობის საკითხების პოლიტიზებას, რაც ხშირ შემთხვევაში არა თანასწორობაზე, არამედ დაპირისპირებაზე იყო აგებული. მისი აქტივობა ხელს უწყობდა რეგიონის პოლარიზაციას და ქმნიდა რეალურ საფრთხეს სოციალურ ერთობასა და შიდა სტაბილურობაზე.
სამართლებრივი წარსული
2009 წელს ჩახალიანი საქართველოში დააკავეს იარაღისა და ასაფეთქებელი ნივთიერებების უკანონო შენახვა-ტარების ბრალდებით. მაშინ იგი გარკვეულმა პოლიტიკურმა ჯგუფებმა პოლიტიკური დევნის მსხვერპლად წარმოაჩინეს და პოლიტპატიმრის სტატუსიც მიაკუთვნეს. თუმცა, ოფიციალური სტრუქტურებისთვის ჩახალიანი იყო პიროვნება, რომელიც საფრთხეს უქმნიდა არა მხოლოდ ფიზიკურ უსაფრთხოებას, არამედ სახელმწიფოს სტაბილობას და ტერიტორიულ მთლიანობას.
აქტივიზმის გაგრძელება სომხეთში
სომხეთში ჩახალიანმა არ შეაჩერა თავისი რადიკალური აქტივობა. ის მონაწილეობდა ანტიმთავრობულ აქციებში, სადაც კვლავ გაისმოდა სეპარატისტული შინაარსის გზავნილები. ცნობილია მისი მცდელობა, ჯავახეთის საკითხი სომხური ეროვნული ინტერესების დღის წესრიგში გადმოეტანა — რაც კიდევ ერთხელ მიანიშნებს, რომ მისთვის რეგიონული საკითხები მხოლოდ ადამიანის უფლებების ჩარჩოში არ ჯდებოდა.
მისი 2025 წლის ივლისის დაკავება კი, რომლის დეტალებიც ჯერჯერობით არ გახმაურებულა, შეიძლება გახდეს გადამწყვეტი მომენტი — როგორც მისი პოლიტიკის შეფასებისთვის, ისე იმ სახელმწიფოების პოზიციის გასაზომად, სადაც ის მოქმედებდა.
ვაჰაგნ ჩახალიანი წლებია განიხილება, როგორც ერთ-ერთი ცენტრალური ფიგურა სეპარატისტული განწყობების წახალისებაში სამცხე-ჯავახეთში. მისი საქმიანობა შეფუთულია «უფლებების დაცვის» ენის ქვეშ, თუმცა პრაქტიკაში ხშირ შემთხვევაში ემსახურებოდა ეთნიკური დაპირისპირების გაღრმავებასა და სახელმწიფოებრივი იდენტობის დეზინტეგრაციას.
დღეს, როცა იგი სომხეთის სამართალდამცავების ხელშია, საქართველოში ისმება ლეგიტიმური კითხვა — იქნებ ახლა დადგა დრო მისი წარსული ქმედებების სამართლებრივი და პოლიტიკური პასუხისმგებლობის დაკისრების? და თუ ასეა, რამდენად იმოქმედებს ეს პრეცედენტი მომავალში მსგავსი რადიკალური ტენდენციების გაჩენის პრევენციაზე?