რუსეთის მიერ ყირიმის მეორე ანექსიის შემდეგ (პირველი, როგორც მოგეხსენებათ, მოხდა მე -18 საუკუნის ბოლოს და გაანადგურა ყირიმში თურქული სახელმწიფოებრიობა), რუსეთის ფედერაციის ხელმძღვანელმა პუტინმა, ამ ოკუპაციის გასამართლებლად, მოულოდნელად დაიწყო ლაპარაკი ერთა თვითგამორკვევის უფლებაზე.
ამხანაგი პუტინის აზრით, ყირიმის ანექსია სულაც არ არის ანექსია — ეს მხოლოდ რეგიონის რუსებმა თვითგამორკვევისთვის გადაწყვიტეს. ასე აღმოჩნდა ყირიმი რუსეთის შემადგენლობაში.
ამავდროულად, ამხანაგ პუტინს ისიც კი დაავიწყდა, რომ რამდენიმე თვეში თავად რუსეთში ძალაში შევა მის მიერ ინიცირებული კანონი, რომლის თანახმადაც, ადგილობრივ სასამართლოებს შეეძლებათ ხალხს მიუსაჯონ ციხეები, თუკი ისინი თვითგამორკვევის უფლებით რუსეთიდან გამოყოფისკენ დაიწყებენ მოწოდებებს.
იმის გათვალისწინებით, რომ ათობით ერი დღემდე თვითგამორკვეული არ არის რუსეთში, ეს კანონი არსებითად ანადგურებს ამ ხალხის თვითგამორკვევის უფლებებს.
მაგრამ ამხანაგ პუტინს, როგორც ჩანს, მიაჩნია, რომ მხოლოდ გარკვეულ ხალხებს და არა მსოფლიოს ყველა ერს აქვს თვითგამორკვევის უფლება. მაგალითად: რუსებს უკრაინაში აქთ — თათრებს ვოლგისპირეთში არა; რუსებს მოლდოვაში აქვთ — ხაკასებს ციმბირში არა. რუსებს ბალტიისპირეთში აქვთ — ჩეჩნებს კავკასიაში არა … გასაგრძელთ სიის ჩამოთვლა? ვფიქრობთ, რომ არ ღირს. ასე რომ, ყველაფერი ნათელია.
სხვათა შორის, ვინმემ უნდა აუხსნას ამხანაგ პუტინს, რომ თვითგამორკვევის უფლება ეხება მხოლოდ იმ ერებს, რომლებსაც ჯერ არ განუსაზღვრავს საკუთარი თავი. ბოლოს და ბოლოს, ერთი და იგივე ერი რამდენჯერმე ვერ განსაზღვრავს საკუთარ თავს.
რუსებმა დიდი ხნის წინ განსაზღვრეს საკუთარი თავი — რუსეთის ფედერაცია, ფედერალური სტრუქტურის მიუხედავად, აღიქმება როგორც რუსების სახელმწიფო. სახელმწიფო ენა — რუსული. რუსული კულტურა — პრიორიტეტულია.
რატომ გადაწყვიტეს ყირიმში მყოფმა რუსებმა მოულოდნელად ტერიტორიული თვითგამორკვევა? თუ ისინი უკვე განსხვავებული ერია? ვთქვათ ყირიმის რუსი ხალხი? არა? ყველა ერთი და იგივე რუსია? რატომ არ არის ეს საკმარისი უკრაინაში? ავტონომია? არის. რეგიონალური ენის სტატუსიც კი არსებობს. თვითგამორკვევის უმაღლესი ფორმა ერისთვის, რომელსაც უკვე აქვს საკუთარი სახელმწიფო. კიდევ რა არის საჭირო?
მახსოვს, ორი წლის წინ იგივე თემა განვიხილეთ, მაგრამ ეხებოდა სომხურ სეპარატიზმს ყარაბაღში, რომელსაც კრემლი უკვე 20 წელია უგულებელყოფს და მთელ მსოფლიოს წარუდგენს, როგორც ყარაბაღელი სომხების «თვითგამორკვევის უფლების რეალიზაცია».
ჩვენ კი აღვნიშნავდით, რომ სომხებმა, როგორც ერმა, ერთხელ უკვე გამოიყენეს თვითგამორკვევის უფლება, შექმნეს საკუთარი დამოუკიდებელი სახელმწიფო — სომხეთის რესპუბლიკა.
ზემოაღნიშნულიდან ვფიქრობთ, რომ ყირიმში განვითარებულ მოვლენებთან დაკავშირებით, ჩვენი ეს ანალიზი დღესაც აქტუალური რჩება.
როგორც ერევანს ერთხანს სურდა უცხო ტერიტორიები და დაიწყო «ყვირილი» «ყარაბაღის სომხების თვითგამორკვევის უფლების შესახებ», მაშინათე მოსკოვმა ეს მომენტი ხელიდან არ გაუშვა აზერბაიჯანის დასავლეთისკენ მიბრუნების თავიდან ასაცილებლად, ამხანაგ პუტინს მოულოდნელად დასჭირდა ყირიმი, რომელიც უკრაინასთან ერთად ევროკავშირისკენ მიილტვოდა, რისი უფლებაც კრემლმა არ მისცა.
ამირ ეივაზი, სპეციალურად TuranToday.com– ისთვის