არჩევნების წელი მსოფლიოში. რომელი ქვეყნის შედეგები მოახდენს გავლენას უკრაინაზე

2024 წელი საარჩევნო წელია. ისტორიაში პირველად, ამომრჩეველთა ასეთი დიდი რაოდენობა 70-ზე მეტ ქვეყანაში მიიღებს ხმას.

იმ ქვეყნებს შორის, სადაც არჩევნები გაიმართება, არიან ისეთი გიგანტები, როგორებიცაა ინდოეთი, აშშ, ინდონეზია, პაკისტანი და მექსიკა. არჩევნები ასევე ჩატარდება ევროპის რიგ ქვეყანაში, მაგალითად, დიდ ბრიტანეთში, ავსტრიაში, მოლდოვასა და საქართველოში და ევროპარლამენტს ევროკავშირის ქვეყნების მოქალაქეები აირჩევენ.

ტაივანი

სიტუაცია ტაივანში, სადაც პრეზიდენტი და პარლამენტი 13 იანვარს აირჩევა, შეშფოთებას იწვევს, რადგან ის საფრთხეს უქმნის შეერთებულ შტატებსა და ჩინეთს შორის კონფლიქტს.

2016 წლიდან კუნძულს ხელმძღვანელობს დემოკრატიული პროგრესული პარტია (DPP), რომელიც მხარს უჭერს შემდგომ „ტაივანიზაციას“: ტაივანის დე ფაქტო დამოუკიდებლობას, ეროვნული იდენტობის განვითარებას, ჩინელი ერის კუთვნილების შესახებ იდეებისგან განსხვავებით.

უკრაინაში რუსეთის სრულმასშტაბიანი შეჭრის შემდეგ, გაჩნდა ვარაუდი, რომ რუსული ჯარების წარმატებამ შეიძლება შთააგონოს ჩინეთი ტაივანზე კონტროლის ხელში ჩაგდების მიზნით, სადაც დასავლური მიკროჩიპების წარმოებაა მნიშვნელოვანი.

ასე რომ, 13 იანვრის არჩევნებს საბედისწერო ჰქვია. ისინი აცხადებენ, რომ თუ მმართველი პარტიის კანდიდატი, ლაი ცინდე გაიმარჯვებს, პეკინთან დაპირისპირება გარდაუვალია, ხოლო თუ ოპოზიციური კანდიდატები კუომინტანგის პარტიიდან, ჰოუ უი და ტაივანის სახალხო პარტიიდან კე ვენჩჟე — შესაძლოა სიტუაციის განმუხტვა. ETtoday-ის უახლესი გამოკითხვის თანახმად, ლაი ცინდე ოდნავ უსწრებს ჰოუ უის უპირატესობებს (39%-დან 36%-მდე), მაგრამ ვინაიდან არჩევნები ერთ ტურში ტარდება, რამდენიმე ათასი ხმის მცირე უპირატესობაც კი საკმარისია გამარჯვებისთვის. .

უკრაინის სტრატეგიული კვლევების ეროვნული ინსტიტუტის მკვლევარის, ალინა გრიცენკოს თქმით, ვინც გაიმარჯვებს, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ დამოუკიდებლობას გამოცახადებს, რაც პეკინისგან მკაცრი ქმედებების პროვოცირებას მოახდენს, რადგანაც კუნძულს თავის პროვინციად თვლის.

”ჩინეთმა შეიძლება უპასუხოს დამოუკიდებლობის გამოცხადებას არა სამხედრო გზით, არამედ ბლოკადით, ”სანქციებით.” ტაივანი 97%-ით არის დამოკიდებული ენერგიის იმპორტზე, რომელიც მოდის სამხრეთ ჩინეთის ზღვით, არ იქნება რთული იმპორტის დაბლოკვა და ტაივანის შეჩერება. ჩინეთის ეკონომიკასა და ტაივანს ენერგეტიკული მარაგი 90 დღის  განმავლობაში ეყოფა“, — განმარტავს მკვლევარი.

ამიტომ, დემოკრატიულმა პროგრესულმა პარტიამაც კი შეამცირა დამოუკიდებლობის შესახებ რიტორიკის დონე, პოლიტიკოსებს არ სურთ იმის შემოწმება, თუ როგორ შეიძლება დასრულდეს ესკალაცია.

„ისეთი სურათია, რომ ახლა ყველა დაინტერესებულია სტატუს კვოს შენარჩუნებით“, — აღნიშნავს გრიცენკო.

ამიტომ, აღმოსავლეთ აზიაში კონფლიქტის გაჩაღების ალბათობა, რომელიც ყურადღებას გადაიტანს უკრაინის სიტუაციიდან, წელს ნაკლებად სავარაუდოა.

უფრო მეტიც, 40 წლამდე ტაივანელებისთვის ახლა ყველაზე მნიშვნელოვანი თემა ეროვნული უსაფრთხოება და პეკინთან ურთიერთობა კი არ არის, არამედ ეკონომიკური განვითარება და დასაქმება. ცხოვრების ხარჯების ზრდამ, სახლების მაღალმა ქირამ და ახალგაზრდების უმუშევრობამ შეიძლება გავლენა მოახდინოს მმართველი დემოკრატიული პროგრესული პარტიის არჩევნების შედეგებზე და ხელისუფლებაში დააბრუნოს კუომინტანგი, რომელიც გადაწყვეტილია პეკინთან კონფლიქტის თავიდან აცილების მიზნით.

მეორეს მხრივ, იზრდება ტაივნელების რიცხვი, რომლებიც აღიქვამენ თავს ჩინელებისგან განცალკევებულ ერად და ტაივანის ინტეგრაცია ჩინეთში, როგორც ჰონგ კონგი, არ იმუშავებს, ამბობს ალინა გრიცენკო. ასე რომ, გრძელვადიან პერსპექტივაში ტაივანის საკითხი დღის წესრიგში დარჩება.

„ჩინეთს არ შეუძლია ტაივანს მოქმედების თავისუფლება არ შეუზღუდოს, რაც მას საშუალებას მისცემს, მაგალითად, ამერიკული სამხედრო ბაზა განავითაროს“, განმარტავს გრიცენკო.

რუსეთი

საპრეზიდენტო არჩევნები რუსეთში 15-17 მარტს გაიმართება. ინტრიგა არ არის ის, რომ გამარჯვებულის ვინაობა წინასწარ არის ცნობილი.

უცხოურ აგენტად გამოცხადებული Levada Center-ის ნოემბრის გამოკითხვის მიხედვით, ამომრჩეველთა 58% გეგმავს პუტინს მისცეს ხმა, 32%-მა კი ჯერ არ იცის ვის მისცემს ხმას. დაახლოებით 5%-მა განაცხადა, რომ არჩევნებზე საერთოდ არ მოვა.

უკრაინის ხელისუფლებისთვის ვლადიმერ პუტინი არალეგიტიმურია 2018 წლიდან, როდესაც ანექსირებულ ყირიმში რუსრთის საპრეზიდენტო არჩევნები ჩატარდა. თუ არჩევნები ჩატარდება უკრაინის ოკუპირებულ ტერიტორიებზე სრულმასშტაბიანი ომის პირობებში, კიევმა შესაძლოა პარტნიორებს მოუწოდოს რუსეთის წინააღმდეგ ახალი სანქციების დაწესებისკენ.

ინდოეთი

პლანეტაზე ყველაზე მასშტაბური არჩევნები ინდოეთში 2024 წლის აპრილ-მაისში გაიმართება, რომელშიც რამდენიმე ასეული მილიონი ამომრჩეველი მიიღებს მონაწილეობას.

უკვე ათი წელია, ქვეყანას მართავს ნაციონალისტური პარტია BJP, რომელსაც ხელმძღვანელობს ნარენდრა მოდი. მას აქვს დიდი შანსი, დარჩეს ხელისუფლებაში, მიუხედავად იმისა, რომ ოპოზიციურმა პარტიებმა — სოციალ-დემოკრატიულმა ინდოეთის ეროვნულმა კონგრესმა, სხვადასხვა მემარცხენეებმა, რეგიონულმა პარტიებმა და მუსლიმურ უმცირესობათა პარტიებმა შექმნეს ძლიერი ბლოკი ინდოეთი (ინდოეთის ეროვნული ინკლუზიური განვითარების ალიანსი).

დეკემბრის Times Now-ს გამოკითხვის თანახმად, ეროვნულ-დემოკრატიულ ალიანსს, რომელსაც ხელმძღვანელობს მოდი, შეუძლია მიიღოს ხმების 44%, ხოლო ინდოეთის ბლოკს — 39%. არჩევნები ტარდება ერთი ტურის მაჟორიტარული სისტემით და გამოკითხვები აჩვენებს, რომ მოდის ალიანსის კანდიდატები საგრძნობლად ძლიერები არიან საარჩევნო ოლქებში და მათ შეუძლია ინდოეთის პარლამენტის ქვედა პალატაში, ლოკ საბჰაში, 513-დან 300-ზე მეტი ხმა მიიღოს.

Mode გვპირდება, რომ ინდოეთი გახდება ერთ-ერთი მსოფლიო ლიდერი მომდევნო ორი ათწლეულის განმავლობაში.

„ინდოეთის პრემიერ-მინისტრმა ბოლო დროს გააძლიერა თავისი პოზიცია; მას დაეხმარა ნაციონალისტური რიტორიკა, რამაც მას საშუალება მისცა გაეერთიანებინა მოსახლეობის ფართო არეალი“, — ამბობს ალინა გრიცენკო, სტრატეგიული კვლევების ეროვნული ინსტიტუტის მკვლევარი.

უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის ომის დროს ინდოეთმა ნეიტრალური პოზიცია დაიკავა, გაეროში ტერიტორიული მთლიანობის რეზოლუციების კენჭისყრის დროს კი თავი შეიკავა და რუსეთიდან დიდი მოცულობის ნავთობი იყიდა.

უკრაინული დიპლომატიის ძალისხმევა თითქმის ორი წელია მიზნად ისახავს ახალ დელიში უკრაინული ინიციატივების უფრო დიდი მხარდაჭერის მიღწევას. მაგრამ ისინი წინააღმდეგობას აწყდებიან, როგორც ინდოელ პოლიტიკოსებში, ასევე ზოგიერთი ინდური მედიის მხრიდანაც, რომლებიც ამჯობინებენ რუსეთთან თანამშრომლობას.

„ინდოეთის პოლიტიკა რუსეთის ომში უკრაინასთან არ შეიცვლება, მაშინაც კი, თუ ოპოზიცია მოვიდეს ხელისუფლებაში, მიუხედავად იმისა, რომ შეერთებულ შტატებთან უფრო მჭიდრო ურთიერთობის მომხრეები არიან. ინდოეთი სარგებლობს ნეიტრალური პოლიტიკით და მათ მოახერხეს თავი აარიდონ ისეთივე ტოქსიკურობას, როგორსაცც ჩინეთი, შეერთებულ შტატებთან და ევროკავშირთან მჭიდრო ურთიერთობის გამო“, — პროგნოზირებს ალინა გრიცენკო.

ევროპარლამენტი

ევროპარლამენტის არჩევნები 6-9 ივნისს გაიმართება.

მათ უკვე შემოიტანეს ერთი ცვლილება — ევროსაბჭოს პრეზიდენტმა, შარლ მიშელმა განაცხადა, რომ ის მიიღებს მონაწილეობას ევროპარლამენტის არჩევნებში და ამიტომ თანამდებობას 2024 წლის ნოემბერში ვადის ამოწურვამდე დატოვებს. და ამ შემთხვევაში, ახალი პრეზიდენტის არჩევამდე, ევროსაბჭოს 2024 წლის მეორე ნახევარში შეიძლება დროებით უხელმძღვანელოს  ევროკავშირის თავმჯდომარე ქვეყნის ლიდერი. და ეს არის უნგრეთი, ანუ ვიქტორ ორბანი.

მოსალოდნელია, რომ არჩევნები გააძლიერებს იდენტობისა და დემოკრატიის ბლოკში შემავალ ულტრამემარჯვენე ევროსკეპტიკურ პარტიებს — მატეო სალვინის იტალიის ლიგას, ალტერნატივას გერმანიისთვის, მარინ ლე პენის «ეროვნული გაერთიანება» საფრანგეთში და ავსტრიის თავისუფლების პარტიას. ამ ბლოკის ზოგიერთი მონაწილე ადრე გამოხატავდა სიმპათიას რუსეთის ხელმძღვანელობის მიმართ, ზოგი კი კვლავ ეწინააღმდეგება უკრაინის დახმარებას (ალტერნატივა გერმანიისთვის, ავსტრიის თავისუფლების პარტია). მიუხედავად იმისა, რომ მასში ასევე არიან პარტიები, რომლებიც უკრაინას უჭერენ მხარს (პორტუგალიური Chega — «საკმარისია»).

თუმცა, ულტრამემარჯვენეების მზარდი პოპულარობა არ შეცვლის ტრადიციული კონსერვატორების (ევროპის სახალხო პარტია) და სოციალ-დემოკრატების დომინირებას ევროპარლამენტში.

Europe Elects-ის პროგნოზის მიხედვით, მათმა ძალებმა ზარალი არ უნდა განიცადონ. მაგრამ ლიბერალების (განახლება ევროპა) და მწვანეთა ფრაქციები შესაძლოა არჩევნების შემდეგ შემცირდეს. იდენტობა და დემოკრატია შეიძლება გახდეს მესამე ფრაქცია.

გერმანია

ბუნდესტაგის არჩევნები 2025 წლის შემოდგომაზეა დაგეგმილი, მაგრამ 2024 წელს აღმოსავლეთ გერმანიის სამ შტატში — ბრანდენბურგში, ტურინგიასა და საქსონიაში ევროპარლამენტის არჩევნები გაიმართება.

შედეგები გავლენას მოახდენს ქვეყნის მთლიან პოლიტიკურ ვითარებაზე, რადგან სამთავრობო კოალიციურ პარტიებს (სოციალ-დემოკრატები, მწვანეები და ლიბერალები) ახლა ამომრჩეველთა მხოლოდ მესამედი უჭერს მხარს. დეკემბრის infratest-dimap-ის გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ამომრჩეველთა მხოლოდ 17% იყო კმაყოფილი ოლაფ შოლცის მთავრობით.

ცხოვრების ხარჯების გაზრდის ფონზე, 2023 წელს მშპ-ს 0,3%-იანი კლება, ფერმერების პროტესტი და რკინიგზის მუშაკების გაფიცვა და მოსახლეობაში პესიმისტური განწყობები, რადიკალური პოლიტიკური პარტიების პოპულარობა, პირველ რიგში, ულტრამემარჯვენე ალტერნატივა გერმანიისთვის, იზრდება.

აღმოსავლეთ გერმანიის შტატებში, სექტემბერში, ადგილობრივი შტატის პარლამენტების არჩევნებში მას ხმების 30%-ზე მეტით შეუძლია პირველი ადგილი დაიკავოს. და ამ პარტიის გარეშე ადგილობრივი ხელისუფლების ფორმირება რთული იქნება. ბოლო დროს ოპოზიციურ CDU-CSU-სა და ალტერნატივას შორის კოალიციის შექმნის პოპულარობა იზრდება, თუმცა ქრისტიან-დემოკრატები ამას უარყოფენ.

გერმანიის პოლიტიკას ყურადღებით დააკვირდებიან უკრაინაში, რადგან ომის დროს გერმანია გახდა შეერთებული შტატების შემდეგ სამხედრო დახმარების მეორე დონორი (მიაწოდა 17 მილიარდი ევროს ღირებულების სამხედრო დანიშნულების იარაღი), და უკრაინის ხელისუფლება დაინტერესებულია იქ პოლიტიკური სტაბილურობისა და შემდგომშიც იარაღის მიწოდებით.

შეიძლება თუ არა სოციალ-დემოკრატების ცუდი შედეგებმა ევროპარლამენტის არჩევნებში და აღმოსავლეთ გერმანიის შტატებში შეარყიოს შოლცის მთავრობის პოზიცია, გამოიწვიოს მისი გადადგომა ან თუნდაც ვადამდელი არჩევნები გერმანიაში?

ზიგმუნტ ვოიჩეჩოვსკის დასავლეთის ინსტიტუტის უფროსი ანალიტიკოსის, ვიქტორ სავინკოს თქმით, კანცლერის პოპულარობის შემცირების მიუხედავად, ვადამდელი არჩევნები არ არის  მოსალოდნელი; მთავრობა თავის უფლებამოსილებას 2025 წლის შემოდგომაზე დაასრულებს.

„სოციალ-დემოკრატების პარტნიორებმა — მწვანეებმა და თავისუფალმა დემოკრატებმა — მიიღეს უმაღლესი შედეგები 2021 წლის არჩევნებში, მრავალი წელი ელოდნენ ძალაუფლების მოპოვებას და ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ხელისუფლების ბედი ამომრჩევლებს ხელში ჩაუგდონ. „თავისუფალ დემოკრატებს“ ესმით, რომ შემდეგი ბუნდესტაგში შეიძლება ვერ მოხვდნენ“, — მიიჩნევს მკვლევარი.

მაშინაც კი, თუ ოლაფ შოლცს კანცლერის პოსტზე შეცვლის უფრო პოპულარული თავდაცვის მინისტრი, ბორის პისტორიუსი — შესაძლებლობა, რომელიც განიხილება — ეს მხოლოდ დადებითად იმოქმედებს უკრაინაზე, რადგან ის არის სამხედრო დახმარების ერთ-ერთი მხარდამჭერი.

საქართველო

საქართველოში საპარლამენტო არჩევნები 2024 წლის 26 ოქტომბერს უნდა ჩატარდეს, რომელშიც 2012 წლიდან მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ ძალაუფლების შენარჩუნებას შეეცდება.

ისინი პირველად გაივლიან პროპორციულ სისტემას გადალახვის 5%-იანი ბარიერით. „ქართულ ოცნებას“ დაუპირისპირდება კოალიცია „გამარჯვების სტრატეგია“, რომელშიც შედის პარტია „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ — 2021 წლის ოქტომბერში დაკავებული ექს-პრეზიდენტის მიხეილ სააკაშვილის ხელმძღვანელობით.

30 დეკემბერს სააკაშვილის ოპონენტმა, მილიარდერმა ბიძინა ივანიშვილმა, რომელმაც 2012 წელს „ქართული ოცნება“ გამარჯვებამდე მიიყვანა, პოლიტიკაში ოფიციალური დაბრუნება გამოაცხადა. 2013 წელს მთავრობის მეთაურის თანამდებობიდან გადადგომის შემდეგ, ის დარჩა ყველაზე გავლენიან ადამიანად ქვეყანაში ოფიციალური თანამდებობების გარეშე.

საქართველოს ამჟამინდელი პრემიერ-მინისტრის, ირაკლი ღარიბაშვილის განცხადებით, ივანიშვილი ბრუნდება ქვეყნის გადასარჩენად, ისევე როგორც „გადაარჩინა“ 2012 წელს.

„მაშინ ქვეყნის სათავეში, რომ დარჩენილიყო მაშინდელი კრიმინალური ხელისუფლება სააკაშვილის მეთაურობით, ჩვენ ახლა ვიქნებოდით რუსეთთან საომარ მდგომარეობაში, რაც გამოიწვევდა საქართველოს განადგურებას“, — განაცხადა ღარიბაშვილმა.

2024 წლის იანვარში, ივანიშვილის დაბრუნებისას „ქართული ოცნების“ წესდებაში მას მიენიჭა პარტიის პოლიტსაბჭოს მოწვევისა და პრემიერ-მინისტრობის კანდიდატის წარდგენის უფლება.

ოფიციალურად, ის აცხადებს, რომ სურს საქართველო გახდეს ევროკავშირის წევრი 2030 წელს  (ქვეყანა წევრობის კანდიდატი გახდა 2023 წლის დეკემბერში). ამავდროულად, ოპოზიცია მას პრორუსულობაში ადანაშაულებს და ამის გამოვლინებაა რუსეთში მოქმედი მსგავსი კანონის „უცხოური აგენტების შესახებ“ შემოღების წარუმატებელი მცდელობა, რუსეთთან საჰაერო მიმოსვლის აღდგენა, პრეზიდენტ სალომე ზურაბიშვილის მიმართ, რომელიც აკრიტიკებდა რუსეთის ფედერაციასთან დაახლოებას, იმპიჩმენტის გამოცხადება.

Edison Research-ის დეკემბრის კვლევის მიხედვით, პარლამენტში შესვლა შეუძლია 5 პოლიტიკურ ძალას — ქართულ ოცნებას (36,6%), ხოლო 4 ოპოზიციურს — «გამარჯვების სტრატეგიას» (21,5%), პარტიას «საქართველოსთვის», რომელიც შეიქმნა ყოფილი „მეოცნებეებისგან“ (8.8%), ლიბერალური პარტია „ლელო“ (6.7%) ევროატლანტიკური ინტეგრაციის მხარდამჭერი პარტიების ბლოკი „გორჩი-მეტი თავისუფლება“ და „დროა“ (5%), რომელიც ევროატლანტიკური ინტეგრაციის მომხრეა. ზოგადად, ოპოზიციურ ძალებს აქვთ მეტი მანდატის მოპოვების შანსი, თუმცა ივანიშვილის წისქვილზე ასხამს წყალს განხეთქილება ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის შიგნით, საიდანაც ცოტა ხნის წინ წამოვიდა ყოფილი ლიდერი ნიკა მელია.

საპარლამენტო არჩევნების შედეგებიც განსაზღვრავს, ვინ გახდება მომავალი პრეზიდენტი.

საპრეზიდენტო არჩევნები წელს უნდა ჩატარდეს, მაგრამ ბოლო საკონსტიტუციო რეფორმის შემდეგ პრეზიდენტს აირჩევს არა ხალხი, არამედ ხმოსნები, რომელიც შედგება პარლამენტის წევრებისა და რეგიონების დელეგატებისაგან.

აშშ

აშშ-ის პრეზიდენტის, სენატორების მესამედისა და წარმომადგენელთა პალატის არჩევნები 5 ნოემბერს გაიმართება. მსოფლიო ყურადღება ამ კამპანიაზეა გამახვილებული, რადგან ვინ ჩაიბარებს თეთრ სახლს, განსაზღვრავს შეიცვლება თუ არა ამერიკის საგარეო პოლიტიკა.

უკვე 12 იანვარს დაიწყო პრაიმერებისა და კოკუსების სეზონი, რომლის დროსაც რესპუბლიკელები და დემოკრატები საპრეზიდენტო კანდიდატებს აირჩევენ. ამჯერად ინტრიგა გამორიცხულია — მოქმედი პრეზიდენტი ჯო ბაიდენი ადვილად დაამარცხებს თავის ორ კონკურენტს დემოკრატიული პარტიიდან, რესპუბლიკურ პარტიაში კი გამოკითხვების უმეტესობა დონალდ ტრამპის 60%-ზე მეტ მხარდაჭერას აჩვენებს. მცირე ხნით მის კონკურენციაში შესაძლოა შედიოდნენ გაეროში აშშ-ის ყოფილი წარმომადგენელი ნიკი გეილი და ფლორიდის გუბერნატორი რონ დესანტისი, მაგრამ მათი რეიტინგი მერყეობს 11-12%-ს შორის. ექსპრეზიდენტის წამოყენებაზე, ყველაზე დიდი საფრთხე ახლა მის წინააღმდეგ სასამართლო პროცესებშია.
2023 წლის დეკემბერში, კოლორადოს უზენაესმა სასამართლომ აუკრძალა ტრამპს მონაწილეობა შტატის რესპუბლიკურ პრაიმერში აჯანყებაში მონაწილეობის ბრალდების გამო, რომელიც დასრულდა 2021 წლის იანვარში წარმომადგენელთა პალატის დაკავებით. კოლორადოს სასამართლოს გადაწყვეტილება შეჩერებულია, სანამ უზენაესი სასამართლოს საქმე თებერვალში დაიწყება.

მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მოსამართლეები გადაწყვეტენ, რომ ტრამპი არ არის შესაფერისი საჯარო თანამდებობის დასაკავებლად, პრაიმერში მისი ხმები არ დაითვლება და შესაძლოა გადაყენება ბევრ სხვა შტატშიც მოხდეს, შემდეგ ნიკი გეილისა და რონ დესანტისის კამპანიებმა ახალი სიცოცხლე იპოვონ.

თუმცა, ჯერჯერობით, 5 ნოემბრის არჩევნებზე დონალდ ტრამპისა და ჯო ბაიდენის დაპირისპირების განმეორება საკმაოდ სავარაუდოა. ტრამპის შანსები, გახდეს თეთრი სახლის მფლობელი 4 წლიანი ოპოზიციის შემდეგ, ახლა უფრო მაღალია, ვიდრე 2020 წელს.

არჩევნებს ყურადღებით ადევნებენ თვალს უკრაინაში, რადგან ტრამპის განცხადებები შეშფოთებას იწვევს აშშ-ს სამხედრო დახმარების დასრულებასთან დაკავშირებით და დამატებითი 61 მილიარდი დოლარის დახმარების საკითხი კონგრესში ჩაძირულია სწორედ რესპუბლიკელთა პოზიციის გამო.

12 ნოემბერს ტრამპმა გამოაცხადა მზადყოფნა მოაგვაროს უკრაინასა და რუსეთს შორის ომი ჯერ კიდევ მის ინაუგურაციამდე, შეაჩეროს «ამერიკული საგანძურის ნაკადი» უკრაინაში და აიძულოს ევროპელი მოკავშირეები გადაიხადონ უკრაინის არმიისთვის გადაცემული იარაღზე.

ავსტრია

ავსტრიაში, 2024 წლის შემოდგომაზე გამართულ საპარლამენტო არჩევნებზე, ულტრამემარჯვენე ავსტრიის თავისუფლების პარტიამ შესაძლოა პირველი ადგილი მოიპოვოს.

სწორედ ის ემხრობოდა რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების შესახებ რეფერენდუმის ჩატარებას, ეწინააღმდეგებოდა ვლადიმირ ზელენსკის გამოსვლებს ავსტრიის პარლამენტში, ხოლო მისი ლიდერი ჰერბერტ კიკლი თვლის, რომ უკრაინის ევროკავშირში გაწევრიანება „გაანადგურებს ჩვენს სოფლის მეურნეობას“ და მოუწოდა ვეტოს დადება გაწევრიანების მოლაპარაკებებზე.

APS-ისთვის რუსეთი სულ მცირე სიტუაციური მოკავშირეა დასავლურ ლიბერალიზმთან და ევროკავშირის ინსტიტუტების გავლენის წინააღმდეგ ბრძოლაში.

„ავსტრიის თავისუფლების პარტია ცნობილია თავისი ანტიუკრაინული პოლიტიკით. კიკლმა უკრაინის ევროკავშირში გაწევრიანების შესახებ მოლაპარაკებების დაწყებას უწოდა ღალატი ამჟამინდელი კანცლერის კარლ ნეჰამერის მხრიდან ავსტრიელი ხალხის მიმართ“, — აცხადებს ვიქტორ სავინოკი, ზიგმუნტ ვოიჩეჩოვსკის დასავლეთის ინსტიტუტის უფროსი ანალიტიკოსი.

INSA-ს დეკემბრის გამოკითხვის თანახმად, ავსტრიის თავისუფლების პარტიამ შესაძლოა მიიღოს ხმების 30%, 20% მზადაა მხარი დაუჭიროს მმართველ კონსერვატიულ ავსტრიის სახალხო პარტიას, სოციალ-დემოკრატებს — 23%, მწვანეებს და ლიბერალებს NEOS-ის პარტიებს კი — 10%.

ინტრიგა ისაა, შექმნის თუ არა ავსტრიის სახალხო პარტია კოალიციას ავსტრიის თავისუფლების პარტიასთან, როგორც ამას წინათ 1999-2006 და 2017-2019 წლებში აკეთებდა. ასეთი კოალიციის ბოლო გამოცდილება იბიზაგეიტის სკანდალით, მთავრობის გადადგომით და ვადამდელი არჩევნებით დასრულდა.

„სხვა პარტიებს ახლა გადაწყვეტილი აქვთ, არ დაუშვან ავსტრიის თავისუფლების პარტია მთავრობაში; ვფიქრობ, რომ ის, დიდი ალბათობით, მოვა ავსტრიის სახალხო პარტიასა და სოციალ-დემოკრატებთან კოალიციაში, რომელიც არსებობდა 2017 წლამდე. უკრაინის მიმართ მხარდაჭერა არ გაუარესდება, რადგან მიმდინარე წლის ნოემბერში ავსტრიელმა სოციალ-დემოკრატებმა გადაწყვიტეს გააგრძელონ უკრაინის მხარდაჭერა“, — აცხადებს სავინოკი.

პოსტსაარჩევნო კოალიციის კიდევ ერთი ვარიანტია სოციალ-დემოკრატების, NEOS ლიბერალების და მწვანეების ალიანსი, რაც კიდევ უფრო მიმზიდველია უკრაინისთვის.

მოლდოვა

2024 წლის შემოდგომაზე მოლდოვაში საპრეზიდენტო არჩევნები და ევროინტეგრაციის შესახებ რეფერენდუმია დაგეგმილი.

ამჟამინდელი პრეზიდენტის მაია სანდუს დროს ქვეყანა 2023 წელს ჩამოშორდა რუსეთის მიმართ ფრთხილ პოლიტიკას. ეს მოხდა, კერძოდ, უკრაინის დახმარებით. 9 თებერვალს ევროკავშირის სამიტზე ვლადიმერ ზელენსკიმ განაცხადა, რომ რუსეთის ფედერაცია მოლდოვაში გადატრიალებას ამზადებდა და სანდუს უკრაინის დაზვერვის მონაცემები გადასცა. რამდენიმე დღის შემდეგ მან დაადასტურა ინფორმაციის არსებობა პრორუსული გადატრიალების შესახებ.

”მოსკოვი ჩვენი ქვეყნის განადგურებას გეგმავს”, — განაცხადა სანდუმ.

შემდეგ მოლდოვის სასამართლოებმა დარტყმა მიაყენეს ყველაზე რადიკალურ პრორუსულ ილან შორის პარტიას «შორ». პირველ რიგში, მის ლიდერს, რომელიც 2019 წლიდან იმალებოდა ისრაელში, დაუსწრებლად მიესაჯა 15 წელი ბანკებიდან ფულის ქურდობისთვის. 2023 წლის ივნისში საკონსტიტუციო სასამართლომ პარტია უკანონოდ გამოაცხადა.

„კორუფციით და კორუფციის მიზნით შექმნილი პოლიტიკური პარტია საფრთხეს უქმნის კონსტიტუციურ წესრიგს და უსაფრთხოებას“, — განაცხადა სანდუმ.

შემდეგ დარტყმა რუსულ მედიასაც მიაყენა.

2023 წლის სექტემბერში კრემლის მიერ კონტროლირებადი საინფორმაციო სააგენტო Sputnik Moldova-ის ხელმძღვანელი ვიტალი დენისოვი დეპორტირებული იქნა მოლდოვადან, ხოლო 2023 წლის ოქტომბერში აიკრძალა ექვსი არხის მაუწყებლობა, რომლებიც ხელს უწყობენ „უცხო ინტერესებს“ და დაიბლოკა ათობით რუსული მედიის ვებგვერდი.

2023 წლის დეკემბერში სანდუმ გამოაცხადა, რომ კვლავ იყრიდა კენჭს საპრეზიდენტო არჩევნებში 2024 წლის შემოდგომაზე და ასევე ჩაატარებდა რეფერენდუმს ევროკავშირში გაწევრიანების შესახებ.

სანდუს მთავარი კონკურენტი, როგორც 2020 წელს, სოციალისტების ლიდერი და მოლდოვის ყოფილი პრეზიდენტი, რუსეთთან მეგობრული იგორ დოდონი იქნება. IMAS-ის 2023 წლის დეკემბერში ჩატარებული გამოკითხვის მიხედვით, პირველ ტურში ამომრჩეველთა 30% მზად არის ხმა მისცეს სანდუს, 24% დოდონს, მაგრამ მეორე ტურში 35% მზად არის ხმა მისცეს მოქმედ პრეზიდენტს და 46% ოპოზიციის ლიდერი.

მაგრამ მოლდოვაში საზღვარგარეთ მცხოვრები ამომრჩევლების სიმპათიები მნიშვნელოვან როლს თამაშობს — 2020 წელს კენჭისყრაში მონაწილეობა მიიღო მათგან 262 ათასმა (არჩევნების უბნებზე მისულთა 16%-მა), მათგან 93%-მა მხარი დაუჭირა სანდუს, რამაც განსაზღვრა მისი გამარჯვება დოდონზე.  მოლდოვაში ჩატარებული გამოკითხვის დროს მოლდაველი ემიგრანტების სიმპათიები  არ არის გათვალისწინებული, ამიტომ სანდუს აქვს გამარჯვების შანსი, თუმცა დოდონთან შედარებით მისი უპირატესობა ამჯერად ნაკლებად სავარაუდოა, რომ იყოს ისეთივე დიდი, როგორც 2020 წელს.

უკრაინისთვის მაი სანდუსა და მისი პარტიის «მოქმედება და სოლიდარობა» ხელისუფლებაში შენარჩუნება მომგებიანია, რადგან ეს ხელს უწყობს ოდესის რეგიონის უსაფრთხოებას, რომელიც ესაზღვრება არაღიარებულ დნესტრისპირეთს. ამ რეგიონის ხელისუფლება ფაქტობრივად მონაწილეობს საარჩევნო კამპანიაში მოლდოვის ოპოზიციური ძალების მხარეზე, რომლებიც რუსეთთან მეგობრობის მომხრეა.

დნესტრისპირეთის ლიდერმა ვადიმ კრასნოსელსკიმ 2024 წლის 9 იანვარს გამოაცხადა მოლდოვის მილიტარიზაციის საფრთხე, მთელი რეგიონისთვის, ასევე მოლდოვის არმიისთვის დასავლური, არც თუ ისე მნიშვნელოვანი სამხედრო ტექნიკის მიწოდების საპასუხოდ.

2023 წელს ევროკავშირმა ათობით მილიონი ევრო გამოყო მოლდოვას თავდაცვის ტექნოლოგიების მიწოდებისთვის და საფრანგეთიდან ქვეყანამ იყიდა Ground Master 200 რადარი საჰაერო სივრცის კონტროლისთვის.

კრასნოსელსკის თქმით, იარაღი არ არის განკუთვნილი «მოლდოვას დასაცავად».

”თავისით არაფერი კეთდება; ფული, აღჭურვილობა, იარაღი, საჰაერო თავდაცვის რადარები ასევე გამოიყენება კონკრეტული მიზნით”, — თქვა მან.

შესაძლო ომის მინიშნებებით, დნესტრისპირეთის ხელმძღვანელობა თამაშობს დოდონის არჩევნებში, რომელიც ჰპირდება მეგობრულ ურთიერთობას მოსკოვთან.

დიდი ბრიტანეთი

ბრიტანეთში საპარლამენტო არჩევნები სავარაუდოდ 2024 წლის მეორე ნახევარში, არაუგვიანეს 2025 წლის 28 იანვარს გაიმართება. მას შემდეგ, რაც ბრიტანეთის კანონმდებლობა განსაზღვრავს 2024 წლის 17 დეკემბერს, როგორც თემთა პალატის ბოლო დღეს, დიდია ალბათობა იმისა, რომ არჩევნები 2024 წლის დეკემბერში ჩატარდეს.

14 წლიანი კონსერვატიული მმართველობის შემდეგ, ლეიბორისტებს აქვთ შანსი დაბრუნდნენ ხელისუფლებაში. ისინი 2021 წლის დეკემბრიდან ლიდერობენ გამოკითხვებში და მას შემდეგ ქვეყანამ განიცადა რამდენიმე პოლიტიკური კრიზისი, რის შედეგადაც ბორის ჯონსონისა და ელიზაბეტ ტრუსის კონსერვატიული მთავრობები გადადგნენ და ლეიბორისტების პოზიციები გაძლიერდა.

კონსერვატორების დასუსტებას ხელს უწყობს არა მხოლოდ მათი ხანგრძლივი მმართველობისგან დაღლილობა და ცხოვრების ფასის ზრდა, არამედ მემარჯვენე პარტიის Reform UK-ის მზარდი პოპულარობა, რომელიც მოიცავს Brexit-ის რადიკალურ თაყვანისმცემლებს. The Times-ისთვის იანვრის YouGov-ის გამოკითხვის თანახმად, ბრიტანელების 46% უპირატესობას ანიჭებს ლეიბორისტებს, 22% კონსერვატორებს, 10% ლიბერალ-დემოკრატებს და 9% რეფორმირებულ გაერთიანებულ სამეფოს, 7% მწვანეებს.

თემთა პალატა ირჩევა მაჟორიტარული სისტემით ერთ ტურში, სადაც ოლქში გამარჯვებულს მხოლოდ სხვა კანდიდატებზე მეტი ხმა სჭირდება. ეს სისტემა უპირატესობას ანიჭებს ორ უძლიერეს პარტიას, ხოლო პატარებს მცირე წარმომადგენლობა აქვთ. ასეთ ვითარებაში, გაერთიანებული სამეფოს რეფორმის მზარდი გავლენა ასუსტებს კონსერვატორებს, რადგან ორივე პარტია კონსერვატიული ელექტორატისთვის იბრძვის.

მაგრამ ვინც არ უნდა გაიმარჯვოს ბრიტანეთის არჩევნებში, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ მნიშვნელოვანი ცვლილება მოხდეს უკრაინის მხარდაჭერაში, რომლისთვისაც ბრიტანეთის მთავრობა ომის დროს ერთ-ერთი მთავარი მოკავშირე გახდა. ლეიბორისტული პარტიის ლიდერი კირ სტარმერი, რომელსაც აქვს შანსი გახდეს მომავალი პრემიერ-მინისტრი, ეწვია უკრაინას 2023 წლის თებერვალში და თქვა, რომ „თუ არჩევნები იქნება და მთავრობა შეიცვლება, პოზიცია იგივე დარჩება“.